Auteursvereniging Sabam besloot in het belang en in naam van de auteurs, componisten en uitgevers die ze vertegenwoordigt, om het voorbehoud voor tekst- en datamining van haar repertoire door AI-tools uit te oefenen. Met die beslissing wil Sabam, net als auteursverenigingen over heel Europa, het recht op een vergoeding voor haar auteurs vrijwaren. Daarnaast roept ze beleidsmakers op om snel werk te maken van een sluitend regelgevend kader dat meer transparantie biedt wanneer AI-toepassingen creatieve werken gebruiken om hun systemen te trainen. 

Menselijke creativiteit gereduceerd tot kinderspel 

De wereldwijde opmars van Artificiële intelligentie (AI) is geen halt meer toe te roepen. AI-toepassingen nemen steeds meer vormen aan en duiken op in verschillende domeinen. Om hun output te genereren, trainen ChatGPT, DALL-E, Runway en andere AI-tools hun systemen op basis van bestaande data en gegevens. Daarbij gebruiken ze ook massaal auteursrechtelijk beschermde werken: tekst, muziek, beelden, audiovisuele werken etc. En dat zonder medeweten van de rechthebbenden of enige vorm van vergoeding.

Achterpoort in de wetgeving 

AI-tools maken op een sluwe manier gebruik van een achterpoortje in de bestaande wetgeving die dateert van vóór hun explosieve ontwikkeling. De Europese Richtlijn voor auteursrechten in de digitale eengemaakte markt – en bijgevolg ook onze nationale wetgeving die daarop werd gebaseerd - voorziet een uitzondering op het reproductierecht van auteurs voor tekst- en dataminingactiviteiten. Of die uitzondering ook het trainen van AI-modellen toelaat staat echter ter discussie. 

Rechten van auteurs vrijwaren 

Daarom heeft Sabam in naam van haar auteurs besloten om het wettelijk recht op voorbehoud uit te oefenen, zoals dat ook voorzien is in de Europese ‘Auteurswet’. Zo wil ze de exclusieve rechten van haar leden vrijwaren. AI-toepassingen die het Sabamrepertoire willen gebruiken om hun systemen te trainen of data-miningactiviteiten uit te voeren, moeten voortaan:

• voorafgaande toestemming vragen;
• onderhandelen over de voorwaarden van het gebruik;
• en een passende vergoeding waarborgen aan de auteurs, componisten en muziekuitgevers van de werken die ze gebruiken.

Meer transparantie

De stem van scheppende kunstenaars klinkt steeds luider om de bestaande wetgeving aan te passen aan de nieuwe realiteit. Op 11 december hebben Europese beleidsmakers in triloog alvast een politiek akkoord bereikt over een wetgevend kader om AI te regelen. Dat moet meer transparantie bieden wanneer AI-tools hun systemen trainen met behulp van creatieve werken. De concrete formulering van het akkoord en de daarin voorziene transparantieverplichtingen zal de komende maanden verder invulling moeten krijgen tijdens het Belgische EU-voorzitterschap.

Duurzaam en billijk evenwicht

Sabam benadrukt en erkent het belang van de verdere ontwikkeling van AI-tools. Met haar beslissing streeft ze naar een duurzaam en billijk evenwicht tussen de rechten van haar auteurs aan de ene kant, en de technologische ontwikkeling en ambities van AI-toepassingen anderzijds. 

“Artificiële Intelligentie biedt fantastische opportuniteiten voor makers en ontpopt zich aan een razende snelheid tot een onmisbaar instrument ten dienste van menselijke creativiteit.” bevestigt Steven De Keyser, CEO van auteursvereniging Sabam.  

“Tegelijkertijd is het onze verantwoordelijkheid om de rechten van onze auteurs te behartigen, te pleiten voor duidelijke spelregels, en erover te waken dat die door alle partijen worden nageleefd.” besluit Steven De Keyser.