Generatieve artificiële intelligentie (AI) verrijkt internationale technologiebedrijven, terwijl de inkomsten van makers van creatieve werken in de komende vijf jaar flink onder druk komen te staan. Dat blijkt uit een wereldwijd onderzoek van PMP strategy naar de economische impact van AI in de muziek- en audiovisuele sector. De studie werd uitgevoerd in opdracht van CISAC, de internationale confederatie van auteursrechtenorganisaties. Daarom pleit auteursvennootschap Sabam bij beleidsmakers voor een eerlijkere verdeling van de inkomsten uit de snel groeiende digitale markt.
Technologiebedrijven profiteren, auteurs betalen de prijs
Hoewel tekstschrijvers, componisten, regisseurs en scenaristen de creatieve motor vormen achter de opkomst van de AI-markt, dreigen zij een aanzienlijk deel van hun inkomsten te verliezen. Tegen 2028 staan 24% van de inkomsten uit muziekrechten en 21% uit audiovisuele rechten op het spel. Dit komt neer op een cumulatief verlies van €22 miljard: €10 miljard in de muzieksector en €12 miljard in de audiovisuele sector.
Volgens het onderzoek groeit de markt voor AI-gegenereerde muziek en audiovisuele content in hoog tempo. Waar deze markt vandaag nog een omvang heeft van €3 miljard, zal de omzet ervan tegen 2028 exploderen naar €64 miljard. Die groei gaat ten koste van traditionele inkomstenbronnen voor de scheppende kunstenaars, omdat AI-gegenereerde content de door mensen gecreëerde werken verdringen in distributie-, streaming- en uitzendkanalen.
AI-diensten zien hun inkomsten sterk stijgen. Tegen 2028 zullen zij jaarlijks €4 miljard genereren uit de muzieksector (vergeleken met €0,1 miljard in 2023) en €5 miljard uit de audiovisuele sector (tegenover €0,2 miljard nu). Die inkomsten worden verworven door het ongeoorloofde gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk, wat ervoor zorgt dat auteurs de economische waarde van hun creatieve werken verliezen aan technologiebedrijven, die daarenboven niets investeren in de artistieke creatie.
Vooral de inkomsten uit online platforms worden beïnvloed door AI. Tegen 2028 zal AI-gegenereerde muziek naar verwachting goed zijn voor 30% van de digitale inkomsten uit streamingplatforms en sociale media.
Daarnaast staan ook specifieke métiers zoals vertalers, ondertitelaars en stemacteurs zwaar onder druk. Zo’n 56% van hun inkomsten dreigt immers te verdwijnen. Regisseurs en Scenarioschrijvers kijken aan tegen een verlies van 15 en 20%.
In haar conclusie onderstreept het onderzoeksrapport dat "zonder regelgeving auteurs op twee fronten zullen verliezen: enerzijds door het ongeautoriseerde gebruik van hun creatieve werk door AI-modellen, en anderzijds door de vervanging van traditionele inkomstenbronnen door AI-gegenereerde output.".
Digitale markt groeit explosief, inkomsten van auteurs op vele fronten onder druk
Sabam waarschuwt op haar beurt voor een tendens die zich ieder jaar duidelijker aftekent: een toenemende digitalisering van de cultuureconomie waarvan de maker van creatieve werken een alsmaar kleiner aandeel ontvangt. Naast de opkomst van AI-gegenereerde muziek en audiovisuele content, komen hun inkomsten ook op andere vlakken steeds meer onder druk te staan: het stopzetten van televisiediensten via cordcutting, de afkoop van rechten (buy out) door streamingdiensten en de inkomstendaling van lokale en traditionele distributiekanalen ten voordele van non-lineaire en globale platformen dreigt hun financiële situatie verder te verslechteren.
“Uit een schatting gebaseerd op onze cijfers bedragen de inkomsten van een Belgische muziekauteur uit muziekstreamingdiensten en de verkoop van cd’s en vinyl gemiddeld € 115 per maand bedraagt. Dat bedrag is onveranderd sinds 2012, terwijl de markt met bijna 30% is gegroeid!” verduidelijkt Steven De Keyser, CEO van Sabam.
Deze trend is niet beperkt tot muziek alleen. Creatieve werken worden meer en meer ingezet door online platforms en omroeporganisaties om hun marktaandeel te beschermen of vergroten zonder dat het meerverbruik passend en proportioneel wordt vergoed. Zo kondigde Spotify recent aan dat audioboeken nu ook beschikbaar worden gemaakt in hun betalend abonnement. Ook het audiovisueel aanbod van VRT Max wordt gratis aangeboden zonder een significante bijkomende vergoeding voor regisseurs en scenaristen. En ondanks de enorme populariteit van podcasts ontvangen makers vandaag amper rechten voor het succes ervan.
“We roepen de politiek verantwoordelijken op om rekening te houden met de positie van de auteurs en hen te horen wanneer ze hun beleid maken. Zonder hun bijdrage is er geen creatieve economie. Voor het behoud van het lokaal ecosysteem is het dus essentieel dat zij correct worden vergoed voor hun creatieve werk.” besluit Steven De Keyser.
Lees het rapport over de studie van de economische impact van AI op de muziek- en audiovisuele economie.